FransCrols

    Frans Crols: VEERKRACHT: 22-10-2021

Tijdens dit interview leerde ik zelf ontzettend veel bij, wat is Frans toch een onderlegd en belezen verteller.

Ik kreeg de unieke kans om hem te interviewen omdat hij de favoriete neef is van mijn moeder.

Frans is dan ook zeker geen onbeschreven blad.

Je kan hem best bestempelen als een economische duizendpoot. Op 24 december 1942 werd hij geboren te Turnhout. Hij studeerde handels- en consulaire wetenschappen aan de universiteit van Antwerpen. Het was een opleiding van vier jaar die je nu het best kan vergelijken met de studierichting Toegepaste Economie. Hij is afgestudeerd bij de businessschool van de jezuïten, nu Universiteit Antwerpen, in 1966.

Je kan amper aan hem merken dat hij 79 jaar is.

Als volleerde senior nam hij eerst de trein van Brugge naar Leuven om daar de bus te nemen tot bij mij in Bierbeek om dan zo fris als een hoentje aan te bellen.

Ach Rik vertelt hij me rustig.

Ik reis graag en ik wandel graag dus heb ik maar het nuttige aan het aangename verbonden. Deze uitspraak typeert de mens Frans Crols.

Hij is een Belgisch redacteur, journalist en bestuurder.

Ik ben een pacifist vertelt hij mij los uit de pols en daarom heb ik mijn legerdienst niet gedaan maar wel mijn burgerdienst in Belgisch-Congo waar ik les gaf in een missiepost in Lemfu. Hij was één jaar leraar op 250 kilometer van Kinshasa, pauzeerde om politieke redenen, een opstand in Congo, één jaar, gaf dan tussentijds les in Mechelen en vertrok na Mechelen opnieuw naar Congo. De eerste periode was hij vrijgezel, in de tweede periode was hij gehuwd en vertrok Frans met zijn echtgenote Hilde en een baby van zes maanden, Jasmien, naar de ex-kolonie voor CMB en AMI, twee transportgroepen van de Société Générale de Belgique. Op een discrete manier begon hij in de tweede Congo-tijd als vrije correspondent van Gazet van Antwerpen. Een baan in de journalistiek heeft hem aangelokt van in zijn kinderjaren.

1966 was een rumoerig jaar in Congo. De blanke huurlingen waren de ruggegraat van het Congolese leger en deze vechtjassen deden het hoofdzakelijk voor de centen. Zij werden maandenlang niet betaald en plunderden daarop in Kisangani, in de Oostprovincie, de kluis van de lokale afdeling van de Nationale Bank. Daarop trokken zij in konvooi naar Oeganda met de buit. Jean Schramme, een Bruggeling die zijn plantage moest achterlaten in het oosten omwille van de troebelen die meteen na de Congolese afhankelijkheid in 1960 begonnen, was een spilfiguur van de huurlingen en de ondersteuning en training van Congolese elitetroepen. Zijn bataljon Léopard is een mythe geworden en vocht aan de zijde van de centrale regering van Congo.

Congo is ontzettend rijk aan essentiële grondstoffen, voornamelijk dan Katanga. Bijvoorbeeld kobalt, een belangrijk bestanddeel bij het maken van computers, gsm's, zelfs auto's en ga zo maar door. In 1960 scheurt Katanga zich los van de centrale staat, stiekem geholpen door de Belgische financiële groepen met belangen in de Katangese mijnbouw. Moïse Tshombe wordt de president van het onafhankelijke Katanga dat bestreden werd door het Congolese leger en door de VN dat Blauwhelmen stuurde voor een pacificatie van het gebied nadat de opstand werd onderdrukt.

Mijn laatste periode in Congo bracht ik door in de havenstad Matadi, waar ik nieuwe vrienden leerde kennen. Een belangrijke persoon toen was Sigrune, nu nog mijn beste vriendin. Zij wordt in april 2022 tachtig en ik in december. Na het overlijden van Hilde in 2016 aan kanker vormden Frans en Sigrune, die ondertussen weduwe was geworden, een stel en Frans trok naar Brugge waar Sigrune haar volwassen leven na Congo heeft doorgebracht. Een zalige stad.

Ik was Antwerpen in 2016 wat beu geworden. Mijn band met Antwerpen was hoofdzakelijk gebouwd op de relatie met Hilde en de drie volwassen kinderen, eerder dan op een uitvoerig grote vriendenkring. Mijn beroep als journalist bracht mee dat ik veel meer overal ten velde werkte en interviewde dan wel dat Antwerpen de plek was waar het allemaal gebeurde. Ik begon in de journalistiek na een periode van deeltijds correspondentschap onder schuilnaam in Congo bij Gazet van Antwerpen. Ik stapte over naar het toen tweewekelijkse en jonge economiemagazine van de jonge uitgeefgroep Roularta, uit Roeselare, ook eigenaar-uitgever van het nieuwsmagazine Knack, in 1976. Daar was ik redacteur en al snel redactiechef, later hoofdredacteur en directeur.

Hij is de Kempen en Turnhout niet vergeten, besteedde altijd veel aandacht in Trends aan wat er daar gebeurde, bv. In de papiernijverheid of bij het atoomcentrum in Mol. Frans is lid van de denkgroep van het cultureel centrum van Turnhout.

Parallel met teksten voor Trends schreef hij na zijn 60 regelmatig een wekelijkse column in 't Pallieterke over Groot-Brittannië onder de schuilnaam John Bull. Vlaamsgezind is Frans van in zijn jeugd en dat blijft hij onverdroten tot vandaag. Deels kreeg hij die gedachten ingelempld door zijn vader, Lode, die lid was van een Kempense afdeling van het Verbond van Diets-Nationaal Solidaristen, Verdinaso. Hij behoorde daar tot de Vlaamsgezinde vleugel en nam afstand van de Belgische nieuwe marsrichting van Joris Van Severen, de leider van het Verdinaso. Vermoord bij het begin van WOII door Franse soldaten in Abbeville. Frans was lid van de Denkgroep in De Warande die in 2005 een manifest publiceerde "Voor een zelfstandig Vlaanderen in Europa", dat stof deed opwaaien. In dat manifest werd openlijk gepleit voor een Vlaamse onafhankelijkheid langs democratische en transparante weg.

Op zijn 65 vertrekt Frans met pensioen, jaargang 2007. Na zoeken werd Johan Van Overtveldt, die jarenlang journalist was van Trends, en dat combineerde met af en toe zijsprong naar het zakenleven, zijn opvolger. Nadien kwam Johan terecht bij N-VA waarvoor hij minister van Financiën werd. Vandaag is hij voor die partij lid van het Europees Parlement en leidt daar de Commissie Financiën.

Frans las veel over de Vlaamse Beweging en had leraren die daar in het Sint-Victorsinstituut in Turnhout voor open stonden en sympathiseerden met de ontvoogding van de Vlamingen. Vandaag is dat meer dan een eeuw voorbij echter tijdens de Eerste Wereldoorlog sneuvelden aan het front aan de IJzer veel Vlaamse piotten die voor hun Franstalige officieren tweede- tot derderangsburgers waren, de Franse bevelen niet altijd begrepen en ronduit zwaar gediscrimineerd werden. Hieruit ontstond de de radicaal-Vlaamse Frontbeweging, na de oorlog een flamingantische partij.

Rik: Ik vroeg hem of Congo ons land eigenlijk windeieren heeft gelegd?

Frans: Ik schreef mijn thesis destijds over de rol als hefboom voor ontwikkeling van coöperatieven in de ontwikkelingslanden. Mijn promotor was Gerard Boddez, een professor van Ufsia/UA met Afrikaanse ervaring.

België is geen frank armer geworden door de breuk met de kolonie van 1960. Het bruto nationaal product tussen 1959 en 1961 en volgende is amper aangetast, wat erop wijst dat België niet ontzettend profiteerde van Congo. De enige begunstigden waren de Belgische financiële groepen met hun grote belangen in de koper-, goud-, kobalt-, uraniumwinning. Voor al die rijkdom naar boven kwam, is er zwaar geïnvesteerd door de koloniale overheid en de Belgische ondernemingen om zover te komen. De balans België-Congo heeft twee zijden: enerzijds, voordelen voor de financiële groepen, anderzijds, bestedingen van België en zijn ondernemers om de kolonie te koppelen aan de internationale economie.

Leopold II was tussen 1895 en 1908 vorst, eigenaar van de Vrijstaat Congo, slechts in 1908 werd België een koloniale heerser. De koning wendde zijn geld aan voor de verfraaiing van Brussel, voornamelijk in de richting van Tervuren waar een koloniaal museum in een prachtig park verrees.

Er waren schandalige bladzijden in de Belgische kolonisering, bijvoorbeeld de dwangarbeid in de rubberplantages en dergelijke, echter de waarheid is veel genuanceerder dan de publieke opinie vandaag denkt.

Nadat wij vertrokken zijn, hebben de Chinezen de hoofdrol van de Belgen overgenomen als mijneigenaar en investeerder. Dat gebeurt zo in Congo maar ook elders in Zwart-Afrika. Congo op zich, wijzen studies uit, kan Afrika voor tweederde van voedsel voorzien. Dat gebeurt niet door de kaduke organisatie van het land en de politieke corruptie in de hoofdstad Kinshasa.

Blanken zijn niet de enige mensen met een dosis racisme in hun lichaam. Ook de Chinezen wanen zich superieur aan de Afrikanen en een dwangtuig _ de chicotte, een gevlochten zweep met ondermeer buffelhuid _ werd voor 1960 gebruikt als straf en is nadien onder de Chinezen niet verdwenen.

China heeft de grondstoffen nodig om de hoogtechnologische strijd tegen de VS en het westen aan te gaan. Het land van Xi Jinping streeft er naar op één generatie een absolute grootmacht te zijn naast de VS. Van Europa is er in die competitie geen sprake en Rusland is een derde viool naast de twee reuzen.

Even een zijsprong naar de farmaceutische industrie. Die is zeer belangrijk voor België, denk aan Janssen Pharmaceutica, UCB, Argenx, Pfizer in Klien-in-Brabant, GSK in Waver. Ons land speelt mee in die branche.

Rik: Als laatste item kaart ik (naast perscarrière en Congo tijd) het post-corona-tijdperk aan. Wat vindt Frans daarvan als liberaal econoom?

Frans: Veel zal afhangen van de creativiteit van de bedrijven en hun aanvaarding van nieuwe waarden en prioriteiten. Bijvoorbeeld niet alleen door Covid-19 en zijn gevolgen, maar ook door beslissingen, wensen, verwachtingen die ontstaan of verder groeien door COP-Glasgow en de volgende internationale samenkomsten.

Ik vermoed dat we niet meer verder afdalen naar vormen van ultra-kapitalisme, waar alles draait rond winst en rendement. Andere elementen, andere wensen zullen ernstiger genomen worden. Die omslag gebeurt niet van vandaag op morgen maar zal een feit zijn voor 2030.

Een kras voorbeeld is de Amerikaans-joodse familie Sachler. Wilde weldoeners die onder andere musea en onderzoeken financierden met het geld dat zij grofweg opstreken door opioïden te produceren en te verdelen. Purdue Pharma werd op 25 jaar de leidende firma voor pijnstillers. De keerzijde was dat er 400.00 mensen overleden aan hun verslaving en honderden processen werden aangespannen tegen Purdue Pharma. De hele zaak doet denken aan de massale claims daarvoor tegen de tabaksindustrie.

In de wereld van de sociale media zal ook worden ingegrepen. Dat zijn vormen van wat men vandaag noemt "toezichtskapitalisme", Facebook is vooral steen des aanstoots en denkt aan zijn geldkoffer en niet aan het onheil dat het aanricht via zijn communicatiekanalen. De overheid zal eerder vroeg dan laat, zowel in de VS als in Europa, hier zijn verantwoordelijkheid voor de bescherming van zijn burgers moeten opnemen. Zoniet ontstaan grote monsters die staten en burgers zullen treiteren. Het gemeenschapsaspect, het samenleven van vrije burgers, zal opnieuw leven moeten ingeblazen worden.

Een goede kijk op wat er op til is , kan men terugvinden in het nieuwste boek van Mark Elchardus, professor-emeritus sociologie van de VUB. Frans: "Hij stelt dat landen met een sterke gemeenschapszin het beter doen. Rik, lees absoluut zijn ' Reset', vers van de pers Wat mij betreft is dit het perfecte antwoord op jouw vraag: " En wat nu in het post - corona tijdperk?."

Zal ik zeker doen Frans en diezelfde dag deed ik mijn bestelling.

Het was een leerrijkee namiddag op 22 oktober.

Frans mag dan volgend jaar 80 worden, ik heb heel de namiddag aandachtig geluisterd naar een goed familielid. We hebben bovendien genoten van de koffie met koek. Wijlen mijn moeder stelde het zo: " Waar wijsheid aanwezig is, is de gezelligheid nooit veraf."

Merci beste Frans en fijne mens,

Het ga je goed makker.